Ὁ Μακεδονικός Ἀγώνας (1878 – 1912) καί οἱ Πολύτεκνοι!

Παῦλος Μελᾶς, 1870 – 1904

Σχόλιο Συντάξεως: Σέ παλαιότερη ἔρευνα τοῦ μακαριστοῦ ἰδρυτοῦ τῆς Π.Ε.ΦΙ.Π. εἶχε καταδειχτεῖ ὅτι: «οἱ Ἕλληνες Πολύτεκνοι καί τά παιδιά τούς ὑπῆρξαν (καί παραμένουν) οἱ πρῶτοι Ἐθνικοί Αἱμοδότες, ὡς πρωταγωνιστές καί ἐθνομάρτυρες σέ ὅλους ἀνεξαιρέτως τούς Ἐθνικούς Ἀγῶνες»!  Σάν παράδειγμα εἶχε ἀναφερθεῖ τότε ὅτι κατά τήν Ἐπανάσταση τοῦ 1821 τό μεγαλύτερο μέρος τῶν ἡρώων ἦσαν Πολύτεκνοι ἤ τέκνα Πολυτέκνων. Μάλιστα, στό τεῦχος 24/1984 (σελ. 14-17 καί 20-21) εἴχαμε δημοσιεύσει κάποιους ἀπό αὐτούς τούς ἥρωες, τούς γνωστότερους, ὀνομαστικά, σημειώνοντας ταυτόχρονα πόσα παιδιά εἶχαν ἤ ἀπό πόσα ἀδέλφια ἦσαν.

Γι’ αὐτό καί χαρήκαμε ἰδιαίτερα ὅταν ἡ Εὐαγγελία Λάππα (μαθήτρια Α΄ Λυκείου και κόρη Πολύτεκνης Οἰκογενείας μέ 5 παιδιά) μᾶς ἀπέστειλε μία μελέτη της σχετικά μέ τόν Μακεδονικό Ἀγώνα καί τούς Πολυτέκνους καί τά τέκνα Πολυτέκνων Ἀγωνιστῶν, πού συμμετεῖχαν σέ αὐτόν. Μάλιστα, ἡ Εὐαγγελία βραβεύτηκε πρόσφατα (23. 2. 2020) στά Βραβεῖα Παιδικοῦ Ὀρθοδόξου Χριστιανικοῦ Βιβλίου, πού συνδιοργάνωσαν ἡ Ἱερά Μητρόπολη Κηφισίας, Ἁμαρουσίου καί Ὠρωποῦ καί οἱ Ἐκδόσεις «Νάμα».  Εἰδικότερα τό πόνημά της «Τό Ἡμερολόγιο τοῦ Μοναστηρίου», ἔλαβε τό 3ο βραβεῖο στήν εἰδική κατηγορία «Βιβλία Γνώσεων».

Συγχαίρουμε τή νεαρή ἐρευνήτρια–συγγραφέα καί τούς ἐκλεκτούς γονεῖς της, τῆς εὐχόμαστε καλή πρόοδο καί τήν εὐχαριστοῦμε θερμά πού ἐμπιστεύτηκε στό Περιοδικό μας τήν ἔρευνά της. Γνωρίζουμε πόσο κόπο χρειάζονται αὐτοῦ τοῦ εἴδους οἱ ἔρευνες, πού ὅμως ἀξίζει, γιατί μᾶς δίνουν τήν εὐκαιρία νά ἐντρυφήσουμε στήν ἔνδοξη ἱστορία μας καί νά μή λησμονοῦμε…! Πόσο μᾶλλον ὅταν τό ἔνδοξο αὐτό κομμάτι της, ἔχει τό τελευταῖο ἰδιαίτερα καιρό βάναυσα διαστρεβλωθεῖ. Οἱ ἥρωες Μακεδονομάχοι ἔδωσαν τά πάντα καί πολλοί καί τή ζωή τους γιά τήν Πατρίδα μας–Ἑλλάδα, γιά τή Μακεδονία μας! Καί ἦρθαν οἱ πολιτικοί, ἀνερυθρίαστα, νά παραδώσουν τό Ἑλληνικό ὄνομά της στούς Σλάβους Σκοπιανούς…!

Μητροπολίτης Γερμανός Καραβαγγέλης, 1866 – 1935

Ὅσο, ὅμως, ὑπάρχουν νέοι ἄνθρωποι, Ἑλληνόπουλα, ὅπως ἡ Εὐαγγελία, καί Οἰκογένειες, ὅπως ἡ δική της, τίποτα δέν χάθηκε καί οἱ ἐλπίδες μας γιά Ἐθνική δικαίωση, γιά ἱστορική δικαιοσύνη εἶναι ἀκόμη ζωντανές.

————————————————————————————————————————————–

Ὁ Μακεδονικός Ἀγώνας (1878 – 1912) καί οἱ Πολύτεκνοι!

Ἡ Μακεδονία ἀποτελεῖ τήν καρδιά τῆς Βαλκανικῆς Χερσονήσου, γεγονός πού τῆς προσδίδει a priori μία ἐξέχουσα γεωστρατηγική καί πολιτική σημασία. Σέ βάθος τοῦ χρόνου, ἀποτέλεσε τόν τόπο σύγκρουσης ἀντίρροπων ἐθνικῶν κινήσεων, ἐνῶ ἡ περίοδος τοῦ Μακεδονικοῦ Ἀγώνα ἀποτέλεσε μεγάλο σταθμό τῶν ἀμυντικῶν ἀγώνων τοῦ Ἑλληνικοῦ  Ἔθνους.

Ἡ ἔναρξη τοῦ Μακεδονικοῦ Ἀγῶνος σηματοδοτεῖται τό 1870 μέ τή δημιουργία τῆς Βουλγαρικῆς Ἐξαρχίας καί μέχρι τό 1897 χαρακτηρίζεται κυρίως ἀπό ἔντονη προπαγανδιστική δράση. Ὁ Ἀγώνας ἔλαβε τό ἔνδυμα τῆς ἔνοπλης σύγκρουσης τοῦ Ἑλληνισμοῦ μέ τούς Βουλγάρους, ἀλλά καί μέ τούς Τούρκους κατά τήν περίοδο 1904–1908, ἐνῶ στά χρόνια πού ἀκολούθησαν ἔλαβε καί ἄλλες μορφές, ἐκτός τῆς ἔνοπλης σύγκρουσης, κυρίως σέ πολιτικό καί διπλωματικό ἐπίπεδο. (…)

Ἴων Δραγούμης, 1878 – 1920

Μέ τή διάλυση τῆς «Πανελληνίου Ὀργάνωσης» τόν Αὔγουστο τοῦ 1909, θεωρητικά λήγει καί ὁ Μακεδονικός Ἀγώνας, ὁ ὁποῖος, παρά τίς θυσίες σέ αἷμα καί χρῆμα, ἀποδείχτηκε πολύτιμος γιά τόν Ἑλληνισμό. Τά στελέχη τοῦ Ἑλληνικοῦ στρατοῦ ἐπέδειξαν ἡγετικές καί ὀργανωτικές ἱκανότητες καί, συνάμα, ἀπέκτησαν ἐμπειρίες καί γνώσεις στό χῶρο τῆς Μακεδονίας, οἱ ὁποῖες θά ἐξαργυρωθοῦν ἀργότερα μέ τούς Βαλκανικούς Πολέμους. Παράλληλα, ἀνέκτησαν τό σεβασμό καί τήν ἐμπιστοσύνη τοῦ Ἑλληνικοῦ Λαοῦ, ἀνυψώνοντας τό πολεμικό φρόνημά του, πού εἶχε καταρρακώσει ὁ πόλεμος τοῦ 1897.

(Πηγή: Σκαλτσογιάννης Γεώργιος, Ἱστορικός, Διεύθυνση Ἱστορίας Στρατοῦ, «Μακεδονικός Ἀγώνας»).

Ὅπως σέ κάθε περίοδο τῆς Ἑλληνικῆς ἱστορίας ἔτσι καί στό Μακεδονικό Ἀγώνα, ἡ Ἑλληνορθόδοξη Πολύτεκνη Οἰκογένεια ἀποτέλεσε ἕνα ἀπό τούς πιό σημαντικούς ρόλους. Αὐτή ἦταν πού προίκισε μέ ἀνδρεία τούς Ἕλληνες ἀγωνιστές τοῦ Ἀγῶνος αὐτοῦ.

[Σημ. Συντ.: Στή συνέχεια παραθέτουμε, ἀπό τήν ἔρευνα τῆς Εὐαγγελίας, τόν ἀλφαβητικό κατάλογο τῶν Μακεδονομάχων πού ὑπῆρξαν οἱ ἴδιοι Πολύτεκνοι ἤ ἦσαν τέκνα Πολυτέκνων, μέ άναφορά στόν ἀριθμό τῶν παιδιῶν τους (μέ π. δίπλα) ἤ στόν ἀριθμό τῶν παιδιῶν–ἀδελφῶν τῆς πατρικῆς οἰκογενείας των (μέ ἀδ. δίπλα καί μέ π.π.ο., ἀπό τά ἀρχικά τῆς φράσεως: «παιδί πολύτεκνης οἰκογενείας», σέ ὅσους δέν ἀναφέρεται ὁ ἀριθμός. Κατά τή διάρκεια τῆς ἔρευνας βρέθηκαν 65 Πολύτεκνοι Μακεδονομάχοι, ὅμως σίγουρα εἶναι πολύ περισσότεροι, ἐάν λάβουμε ὑπ’ ὅψη μας ὅτι ἐκείνη τήν περιόδο ἕνα μεγάλο ποσοστό (πάνω ἀπό 70%) τῶν Ἑλλήνων ἦσαν Πολύτεκνοι].

Ἀλφαβητικός Κατάλογος Πολυτέκνων Μακεδονομάχων

1) Ἀβράσογλου Ἰωάννης (Ἀμβρακιώτης), π.π.ο. – 2) Ἀμβράσης, 4 ἀδ. – 3) Ἀναγνωστάκος Μιχαήλ (Καπετάν Ματαπᾶς), π.π.ο. – 4) Ἀνδριανάκης Νικόλαος, 5 ἀδ. – 5) Ἀνδριανάκης Δημήτριος, 5 ἀδ. – 6) Ἀργυράκος Χρῆστος (Καπετάν Κίτσος Μουρίκης), 4 ἀδ. – 7) Ἀργυράκος Γεώργιος, 4 ἀδ. – 8) Ἀργυράκος Νικόλαος, 4 ἀδ. – 9) Ἀργυράκος Θωμᾶς, 4 ἀδ. – 10) Ἀργυρόπουλος Ἰωάννης, 5 π. – 11) Βαϊνᾶς Γρηγόριος (Καπετάν Ἀγραφιώτης), 5 π. – 12) Βασιλείου Δημήτριος, 4 π. – 13) Βέρρος Ζήσης, 5 π. – 14) Βιολάκης Ἰωάννης, 8 π. – 15) Δέλλιος Χρῆστος, 4 π. – 16) Δογιάμας Τραϊανός, 5 ἀδ. – 17) Δογιάμας Λάζαρος, 5 ἀδ.  – 18) Δογιάμας Δημήτριος, 5 ἀδ. – 19) Δογιάμας Γεώργιος, 6 π. (καί ἀπό 5 ἀδ.) – 20) Δραγούμης Ἰωάννης (Ἴων), 11 ἀδ. – 21) Ἱερέας Γεώργιος Λαζόγκας, 4 π. – 22) Ἱερέας Δημήτριος Οἰκονομίδης (θεῖος τοῦ καπετάν Βαγγέλη Στρεμπενιώτη), 4 π. – 23) Ἱερέας Δημήτριος Παπαδημητρίου, 7 π. – 24) Ἰωάννης (Γιοβάνης), 6 π. – 25) Κάκκαβος Δημήτριος, 7 ἀδ. – 26) Καραβίτης Γεώργιος, 5 ἀδ. – 27) Καραβίτης Ἐμμανουήλ, 5 ἀδ. – 28) Καραβίτης Ἰωάννης, 5 ἀδ. – 29) Καραβίτης Ἰωσήφ, 5 ἀδ. – 30) Κομπόκης Κωνσταντίνος, 6 π. – 31) Κορομηλᾶς Λάμπρος, 5 ἀδ. – 32) Λαζάρου Κωνσταντίνος, 7 π. – 33) Λάλλας Δημήτριος, 5 ἀδ. – 34) Λιατζάκης Γεώργιος, 5 ἀδ. – 35) Λιατζάκης Τραϊανός, 5 ἀδ. – 36) Λύττας Θωμᾶς, 5 π. – 37) Μαζαράκης–Αἰνιάν Κωνσταντίνος, 5 ἀδ.  – 38) Μαζαράκης–Αἰνιάν Ἀλέξανδρος, 5 ἀδ. – 39) Μπέλλες Γεώργιος, 4 ἀδ. – 40) Μπέλλες Μιχαήλ, 4 ἀδ. – 41) Μελᾶς Παῦλος, 10 ἀδ. – 42) Μεταξᾶς Ἰωάννης, 4 ἀδ. – 43) Μητροπολίτης Γρεβενῶν Αἰμιλιανός Λαζαρίδης, 9 ἀδ. – 44) Μητροπολίτης Δράμας Χρυσόστομος Καλαφάτης, 8 ἀδ. – 45) Μητροπολίτης Καστοριᾶς Γερμανός Καραβαγγέλης, 8 ἀδ. – 46) Μπακιρτζής Νικόλαος, 4 π. – 47) Νταλίπης Δημήτριος, 6 π. – 48) Παπαναστασίου Δημήτριος, 4 π. – 49) Παπαναστασίου Ἰωάννης, 7 π. – 50) Παπαζαφειρίου–Σταματιάδης Γεώργιος, 4 π. – 51) Ποντικάκης Ἰωάννης, π.π.ο. – 52) Πραντούνας Χρῆστος (Καπετάν Καψάλης), 8 π. – 53) Ριβάρη Εὐδοξία, 4 ἀδ. – 54) Ριβάρη Φειδώ, 4 ἀδ. – 55) Ριβάρης Νικόλαος, 4 ἀδ. – 56) Ριβάρης Πέτρος, 4 ἀδ. – 57) Σαμαρᾶς Ἰωάννης, 4 π. – 58) Σάντης Κωνσταντῖνος, 6 π. – 59) Σουλιώτης Ἀθανάσιος (Νικολαΐδης), 5 ἀδ. – 60) Σπανουδάκης Μάρκος, 5 π.  – 61) Τάσου Βιδάνος, 4 ἀδ. – 62) Τάσου Λοζάνης, 4 ἀδ. –63) Τάσου Μίλης, 4 ἀδ. – 64) Τάσου Στέφανος, 4 ἀδ. – 65) Τσιότσης (Τζώρτζης) Χρῆστος, 4 π. – 66) Τσόντος Γεώργιος (Καπετάν Βάρδας), π.π.ο. – 67) Χρήστου Κωνσταντίνος (Καπετάν Κώττας), 8 π.

[Σημ. Συντ.: Μέ ἔντονη γραμματοσειρά σημειώσαμε τούς Ὑπερπολυτέκνους καί τά τέκνα τῶν  Ὑπερπολυτέκνων (ἀπό 6 παιδιά–ἀδέλφια καί ἄνω).

Συγκινητικές καί ἄξιες ὑπόμνησης εἶναι καί οἱ περιπτώσεις τῶν Οἰκογενειῶν Ἀργυράκου (6–9), Ριβάρη (53–56) καί Τάσου (61–64),τῶν ὁποίων θυσιάστηκαν γιά τήν Πατρίδα ὅλα τά παιδιά (καί τά 4), καθώς καί τῶν Οἰκογενειῶν Δογιάμα (16–19) καί Καραβίτη (26–29), τῶν ὁποίων θυσιάστηκαν τά 4 ἀπό τά 5 παιδιά].

 Εἶναι χρέος ὅλων μας νά τιμοῦμε αὐτούς τούς Πολυτέκνους ἥρωες καί τίς Οἰκογένειές τους,  πόσο μᾶλλον νά τούς μιμούμαστε καί νά τούς ἔχουμε ὡς παράδειγμα, διότι χωρίς αὐτούς ἡ Ἑλλάδα μας θά ἦταν μισή ἕως καί ἀνύπαρκτη καί ἡ Μακεδονία θά ἦταν σέ σλάβικα ἤ ἀκόμη καί σέ τούρκικα χέρια.

 [Ἀφιερώνεται στήν κα Μαρία  Τσακίρη, φιλόλογο (1o Γυμνάσιο Σπάτων), στόν Συνταγματάρχη (ΜΧ) Παναγιώτη Σπυρόπουλο, Ἱστορικό τῆς Διεύθυνσης Ἱστορίας Στρατοῦ καί ὑπερπολύτεκνο μέ 11 παιδιά, καί στήν κα Ἰωάννα Σκαρλάτου–Μεταξᾶ, συγγραφέα–θεολόγο].

Ἔρευνα–Ἐπιμέλεια: Εὐαγγελία Λάππα (ἀπό Πολύτεκνη Οἰκογένεια μέ 5 παιδιά).

Πηγές:

1. Γεωργίου Μόδη, Μακεδονικός Ἀγών καί Μακεδόνες Ἀρχηγοί (Πληροφορίες γιά τόν Ἀμβράση, τόν Δημήτριο Παπαναστασίου καί Ἰωάννη Παπαναστασίου).
2. Βίντεο «Μακεδονικός Ἀγώνας 1904 – 1908, Δίψα ἐλευθερίας ἀλλοτινή – Μέρος 2ο [Πληροφορίες γιά τό Μιχαήλ Ἀναγνωστάκο (Καπετάν Ματαπά) καί τό Γεώργιο Τσόντο (Καπετάν Βάρδα)].
3. Βίντεο «Μακεδονικός Ἀγώνας 1904 – 1908, Δίψα ἐλευθερίας ἀλλοτινή – Μέρος 3ο» (Πληροφορίες γιά τήν οἰκογένεια τῶν Ἀνδριανάκηδων).
4. Ἑταιρεία Μακεδονικῶν σπουδῶν, Τό μεγάλο συναξάρι, Ἀφανεῖς γηγενεῖς Μακεδονομάχοι (1903 – 1913). [Πληροφορίες γιά τόν Χρῆστο Ἀργυράκο (Καπετάν Μουρίκη), τόν Ἱερέα Γεώργιο Λαζόγκα, τόν Κ. Λαζάρου, τήν οἰκογένεια τῶν Λιατζάκηδων, τόν Θωμά Λύττα, γιά τόν Νικόλαο Μπακιρτζή, τήν οἰκογένεια τῶν Μπελλέδων, τόν Ἰωάννη Σαμαρά, τήν οἰκογένεια τῶν Τασούδων, τόν Γεώργιο Παπαζαφειρίου – Σταματιάδη καί τόν Χρῆστο Τσιότση (Τζώρτζη)].
5. Ἑταιρεία Μακεδονικῶν Σπουδῶν, Ἐπιστημονικό Συνέδριο, 100 χρόνια μετά τό θάνατο τοῦ Παύλου Μελᾶ. (Πληροφορίες γιά τόν Ἰωάννη Ἀργυρόπουλο).
6. Σταύρου Κελαϊδή, Ἐθελοντικά Σώματα Κρητῶν στή Μακεδονία, ἤτοι ἡ δράσις αὐτῶν κατά τόν Βαλκανοτουρκικόν Πόλεμον. (Πληροφορίες γιά τόν Ἰωάννη Βιολάκη καί Μάρκο Σπανουδάκη).
7. Μαυρομμάτης Θωμάς, Ἀληθινοί Ἥρωες, β’ τόμος, Ἥρωες τῆς Μακεδονίας. (Πληροφορίες γιά τόν Ἴωνα Δραγούμη).
8. Ρούλας Παπαδημητρίου, Ἡ Ἐκκλησία στό Μακεδονικό Ἀγώνα. (Πληροφορίες γιά τόν Ἱερέα Δημήτριο Παπαδημητρίου).
9. Πηνελόπης Δέλτα, Τά μυστικά του βάλτου καί Γεωργίου Μόδη, Ὁ Μακεδονικός Ἀγών καί ἡ Νεώτερη Μακεδονική Ἱστορία. [Πληροφορίες γιά τόν Ἰωάννη (Γιοβάνη) ἀπό τό Ράμελ Πέλλης].
10. Δημητρίου Κακκάβου, Ἀπομνημονεύματα. (Πληροφορίες γιά τόν Δημήτριο Κάκκαβο).
11. Πάρη Κελαϊδή, Μακεδονομάχοι καί Ἠπειρομάχοι ἀπό τά Σφακιά. Τόμος 1ος Μακεδονικός Ἀγώνας  1903 – 8. (Πληροφορίες γιά τόν Ἰωάννη Καραβίτη).
12. Κωνσταντίνου Ι. Χιόνη, Ὁ Μακεδονικός ἀγώνας στό σαντζάκι τῆς Δράμας, Ἡ πορεία τοῦ Μακεδονικοῦ ἀγώνα στίς περιοχές Καβάλας – Δράμας καί Θάσου. (Πληροφορίες γιά τόν Κωνσταντῖνο Κομπόκη).
13. Ἐκδήλωση Συνδέσμου Μοναστηριωτῶν καί τῶν Πέριξ «Ἡ Καρτερία», Μία καθημερινή μέρα στό Μοναστήρι. (Πληροφορίες γιά τόν Δημήτριο Λάλλα).
14. Ἐλίνα Μαστέλλου – Γιαννάκη, Παῦλος Μελάς καί Μακεδονικός Ἀγώνας (1904 – 1908) [Πληροφορίες γιά τόν Λάμπρο Κορομηλά, γιά τόν Ἀθανάσιο Σουλιώτη (Νικολαϊδή) καί γιά τόν Χρῆστο Πραντούνα (Καπετάν Καψάλη)`
15. Ἀρτέμιδος Π. Μενάγια (Χλόη Ἀχαϊκοῦ), Παῦλος Μελᾶς, Α’ τόμος. (Πληροφορίες γιά τόν Παῦλο Μελᾶ).
16. Ἀρτέμιδος Π. Μενάγια (Χλόη Ἀχαϊκοῦ), Ἀκριβοπληρωμένη λευτεριά, β’ τόμος (Πληροφορίες γιά τόν Δημήτριο Νταλίπη).
17. Μακεδονικό ἡμερολόγιο 1912. (Πληροφορίες γιά τόν Μητροπολίτη Γρεβενῶν Αἰμιλιανό Λαζαρίδη).
18. Ὁμιλία Θεολόγου Ὕπ. Δρ. Θεολογίας Παναγιώτη Τσαγκάρη, Γερμανός Καραβαγγέλης, ὁ Παπαφλέσσας τῆς Λέσβου. (Πληροφορίες γιά τόν Μητροπολίτη Καστοριᾶς Γερμανό Καραβαγγέλη).
19. Κατάλογος τῶν ὑπό ὀργάνων τοῦ Βουλγαρικοῦ Κομιτάτου, δολοφονηθέντων Ὀρθοδόξων ἐν Μακεδονίᾳ καί Θράκη κατά τά τελευταῖα πέντε ἔτη. (Πληροφορίες γιά τήν οἰκογένεια τῶν Ριβάρηδων).
20. Ἀντωνίου Μιχαήλ Κολτσίδα, Ἱστορία τοῦ Μοναστηρῖου καί τῶν περιχώρων. Ὁ Ἑλληνισμός. Κοινωνική καί ἐθνική διάσταση. Συμβολή στήν ἱστορία τοῦ βόρειου Ἑλληνισμοῦ. (Πληροφορίες γιά τόν Κωνσταντῖνο Σάντη).
21. Ἀθηνᾶς Τζινίκου – Κακούλη, Καπετάν Κώττας, ὁ ἐθνομάρτυρας γηγενής Μακεδονομάχος . [Πληροφορίες γιά τόν Κωνσταντῖνο Χρήστου (Καπετάν Κώττα).